Ekonomi idaresi ‘asgari fiyatı hasebiyle genel fiyatları baskılayarak’ talebi kısmayı amaçlarken, “Talebi yaratan gelir nerede?” sorusu gündeme geliyor. Bu soru da bizi Türkiye’nin kanayan yaralarından gelir ve vergi adaletsizliğine götürüyor.
Koç Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp ve Bilkent Üniversitesi’nden Prof. Dr. Refet Gürkaynak, TKYD’nin 4. Portföy İdare Zirvesi’nde katıldıkları ortak panelde, yüksek gelir kümelerinin harcama davranışlarını düşürecek bir vergi ıslahatının aciliyetine dikkat çekti. Merkez Bankası siyaset faizini yükselterek talebi kısmayı amaçlarken, Maliye’nin genişlemeci siyasetler uyguladığını belirten ve vergi ıslahatının değerine dikkat çeken Prof. Dr. Selva Demiralp, toplumun ‘acı reçetenin maliyetini’ öderken, ‘milli bir seferberlik’ beklediğini tabir etti. Toplumun, lüks harcamaların, bilhassa kamu vazifelilerinin harcamalarının kısıldığını görmek istediğini belirten Demiralp, ‘zengini daha çok, yoksulu daha az’ vergilendirecek bir ‘ince ayar’ın gerekli olduğunun da altını çizdi.
SERVET TRANSFERİ YARATILDI
İç talebin denetim edilemediğini, emeğin ulusal gelir içindeki hissesinin yerlerde süründüğünü belirten Prof. Dr. Refet Gürkaynak ise konuşmasına “Talebi yaratan gelir nerede?” sorusu ile başladı ve 2021 sonrası uygulanan iktisat siyasetleriyle toplumun büyük bir kısmına servet transferi yaratıldığını ve bu servetin talebi körüklediğine dikkat çekti. Gürkaynak, “Servet transferinden varlıklı olmuş büyük bir küme var ve şu anda bütün tüketimi sürükleyebiliyor. Hanehalkının büyük bir kısmının ise esasen eli mecbur gelirinin hepsini harcamak zorunda hayatta kalmak için o taraftan bir talep kısması beklemiyoruz. Talebi kısacak olanlar daha üsttekiler. Bir tıp servet vergilendirmesinin gerektiğini düşünüyorum. Gelir Vergisi ile insanların alım gücünü elinden aldığınız için talebi azaltan dezenflasyonist bir vergi getirmiş olacaksınız” dedi.
‘Bir tane daha saray yapar mı?’ diye düşünürse
Prof. Dr. Refet Gürkaynak, servet vergisinin iktisatta olmayan en değerli kısmının ‘sosyal kontrat’ olduğunu söz etti ve zenginden daha fazla vergi alınacaksa toplumu bu toplumsal kontrata inandırmak gerektiğini savundu. Gürkaynak, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Daha fazla vergi almak istersiniz lakin karşı taraf bunu vermemek için kırk takla atabilir. Lakin bir toplumsal kontratı içselleştirmesi, karşılığında hizmet alacağını düşünmesi, örneğin verdiği vergi ile ‘Türkiye’nin öteki bir ucunda bir çocuk öğle yemeği yiyecek’ diye düşünmesi gerekiyor. Lakin onun yerine ‘bir tane daha saray yaparlar mı’ diye düşündür türseniz, o vergiyi vermek istemez.”
‘Ölüyoruz, bitiyoruz’ baskıları başladığı an Merkez havlu atıyor
Türkiye iktisadı 3. çeyrekte yıllık yüzde 2.1 büyürken dönemsel bazda yüzde 0.2 daraldı. Büyüme sayılarını kıymetlendiren Prof. Dr. Selva Demiralp, şimdi ‘Büyümede iniş var, Merkez Bankası buna müsaade vermesin, faiz indirsin’ denebilecek bir noktaya gelinmediğinin altını çizdi. Demiralp, “Türkiye’de en ufak yavaşlamada, sesi çok yükselen kümeler var ve ‘ölüyoruz, bitiyoruz’ formunda baskıya başlıyorlar. Bu baskılar başladığı anda Merkez Bankası çabucak havlu atıyor” dedi.
