Tifo tedavisinde antibiyotikler kritik bir rol oynuyor. Lakin son otuz yılda, bakterinin yaygın kullanılan antibiyotiklere karşı bağışıklık geliştirdiği gözlemlendi. S. Typhi, artık ampisilin, kloramfenikol ve trimetoprim/sülfametoksazol üzere birinci jenerasyon antibiyotiklere dirençli hale gelmiş durumda. Üstelik daha yeni antibiyotiklere, örneğin florokinolonlara ve üçüncü jenerasyon sefalosporinlere de direnç kazanmaya başladı.
TEHDİT GİDEREK BÜYÜYOR
2016 yılında Pakistan’da tanımlanan birinci “aşırı dirençli” (extensively drug-resistant – XDR) tifo çeşidi, kısa müddette baskın genotip haline geldi. 2019 yılı prestijiyle, XDR tifo olaylarının sayısı dramatik biçimde artarken, bu dirençli çeşitler sırf Güney Asya’da değil, Güneydoğu Asya, Doğu ve Güney Afrika, Birleşik Krallık, ABD ve Kanada üzere bölgelere de yayıldı.
YENİ KUŞAK ANTİBİYOTİKLERE DİRENÇLİ
Günümüzde tifo tedavisinde kullanılan son tesirli ağızdan alınabilir antibiyotik azitromisin. Fakat son çalışmalar, azitromisine karşı direnç kazandıran mutasyonların da yayıldığını gösteriyor.
Bu mutasyonların XDR tifo cinslerine geçmesi halinde, tifo tedavisi için tesirli ağızdan alınabilir antibiyotik kalmayabilir. Bu türlü bir senaryoda, tedavisiz olayların yüzde 20’ye varan mevt oranına sahip olması, önemli bir sıhhat krizi yaratabilir.
Uzmanlara nazaran; tifo salgınlarını önlemede en tesirli metotlardan biri, tifo konjuge aşılarının yaygınlaştırılması.
Pakistan, tifoya karşı rutin aşılamayı başlatan birinci ülke olarak öncü bir rol oynuyor. Uzmanlar, başka ülkelerin de Pakistan’ı takip ederek aşı programlarını genişletmesi gerektiğini vurguluyor.
Hindistan’da yapılan bir araştırma, kentlerde çocukların aşılanmasının tifo hadiselerini ve vefatlarını yüzde 36 oranında azaltabileceğini öngörüyor.
‘ULUSLARARASI BOYUT KAZANABİLİR’
Tifo hadiselerinin yüzde 70’inin Güney Asya’dan kaynaklandığı bilinse de, COVID-19 pandemisinin gösterdiği üzere, çağdaş ve globalleşmiş dünyada hastalıklar süratle milletlerarası boyut kazanabiliyor.
Sağlık uzmanları, ülkelerin tifo aşılarına erişimi artırması, yeni antibiyotikler geliştirmesi ve mevcut ilaçların tesirini koruyacak siyasetler benimsemesi gerektiği konusunda uyarıyor.
