Dünya Sıhhat Örgütü tarafından HIV/AIDS konusunda toplum farkındalığını artırmak emeliyle 1988 yılından beri 1 Aralık ‘’Dünya AIDS Günü’’ olarak anılıyor. Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Özge Ünlü, HIV virüsü ile AIDS belirtileri, tedavisi ve korunma yollarına ait bilinmesi gerekenlere değinirken, ülkemizde HIV ile yaşayan kişi sayısındaki artışın nedenlerine de şöyle dikkat çekti:
Doç. Dr. Özge Ünlü
İşte erken devir belirtileri
AIDS’in erken devirdeki en kıymetli belirtileri; yorgunluk, kolay hastalanma, bedenin değişik yerlerinde açıkça nedeni aşikâr olmayan yaraların ortaya çıkması, yara güzelleşmesinde bozulma ve çoğunlukla gribal hastalıklarla ilişkilendirilen tesirlerdir. Uzun vadede çeşitli kanser cinsleri, kemik yıkımları, akciğer-ağız enfeksiyonları ortaya çıkar ve hastalık tedavi edilmediği takdirde mevtle sonuçlanır.
BULAŞMA YOLLARI
HIV’in en yaygın bulaşma hali korunmasız cinsel ilgidir. Kan ve kan eserleri ikinci kıymetli bulaşma yoludur. İçinde virüs bulunan kan yahut kan eserlerinin nakli ya da doku ve organ nakilleriyle bulaşabilir.
Ortak enjektör kullanımı ve HIV müspet kanla kirlenmiş aletlerle kesici, delici yaralanmalar da geçişe taban hazırlayabilir. Ayrıyeten HIV gebelik mühletince, doğum sırasında ve emzirmeyle bebeğe geçebilir.
YANLIŞ BİLİNENLER
AIDS, HIV ile yaşayan bireylerle tokalaşmak, sarılmak, toplumsal öpüşmeyle, birebir ortamda bulunmak, tıpkı havayı solumak, havuza-saunaya girmek, birebir tuvaleti kullanmak, birebir kaptan yemek yahut giysileri paylaşmak üzere durumlarla bulaşmaz.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
HIV bedene girdikten sonra süratle akyuvarların içine yerleşir ve onların sayısını azaltır. Bahsedilen belirtiler ve HIV kuşkusu olan bireylerin bu periyotta tedaviye başlamaları çok değerlidir. Tedavide virüsün sayısının artmasını engellemek ve akyuvarların azalmasını durdurmak temeldir.
Bu iki bahiste başarılı olunması sayesinde HIV ile yaşayan bireyler, sağlıklı şahıslar üzere yaşayabilir ve AIDS geliştirmeyebilirler.
Toplum bilinçlendirilmeli
AIDS’e karşı toplum HIV enfeksiyonu ve bulaş yolları hakkında bilinçlendirilmelidir. Cinsel yoldan bulaşan HIV’in önlenmesi için korunmalı cinsel ilgi ve tek eşlilik teşvik edilmelidir.
Enjektör ve iğne ile bulaşın önüne geçilmesi için tek kullanımlık ve steril enjektör ve iğneler tedarik edilmelidir. Anneden bebeğe bulaşı engellemek için de hamilenin HIV tedavisi olan antiretroviral tedaviye erişimi sağlanmalıdır.
Pek çok kişi şüphelense de test yaptırmıyor
AIDS, HIV enfeksiyonunun ileri devirdeki bir evresidir, her HIV ile yaşayan birey AIDS değildir ve tedavisini aksatmayan HIV ile yaşayan bireyler de AIDS evresine gelmeyebilir. Bu nedenle hastaların tedaviyi aksatmaması değerlidir.
Bireyler birçok vakit kuşkularına karşın test yaptırmıyor. HIV enfeksiyonu uzun yıllar belirtisiz seyredebildiği için rastgele bir belirti görmedikçe bu bireylerin kuşkuları de vakitle hafifliyor.
Bu süreçte virüsü diğerlerine da bulaştırabiliyorlar.
HIV/AIDS ile ilgili etiketlenme ve damgalanma korkusu, HIV kuşkusu olan bireylerin teşhis testlerini yaptırmasını engellerken, HIV ile yaşayan bireylerin de HIV müspet olduklarını gizlemelerine yol açıyor.
Bu durum da enfeksiyonun yayılımını önemli oranda artırıyor. Sıhhat Bakanlığı’nın resmi datalarına nazaran 1985-Kasım 2024 yılları ortasında 45.835 HIV müspet ve 2.438 AIDS olgusu bildirilmiştir. 2022 yılında 6042, 2023 yılında 6329 olgu raporlanmıştır ve bu sayılar son yıllardaki en yüksek olgu sayılarıdır.
Türkiye’de HIV ile yaşayan kişi sayısının gerçekte mevcut sayıların en az 2 katı, hatta 3 katı olabileceği kestirim edilmektedir.
