Suriye’de başşehir Şam’a açılan stratejik ehemmiyetteki Humus ili, coğrafik pozisyonu, güç kaynaklarına yakınlığı ve lojistik avantajlarıyla ülkenin kalbi olarak kabul ediliyor.
Halep ve Şam’dan sonra Suriye’nin en değerli kentlerinden biri olan Humus, birebir vakitte Roma, Bizans, Emevi ve Osmanlı üzere medeniyetlerin izlerini taşıyan varlıklı bir tarihi mirasa sahip.
Humus’un stratejik kıymeti, yalnızca tarihî bir merkez olmasından değil, tıpkı vakitte Suriye’nin ulaşım ve güç altyapısında merkezi bir rol oynamasından kaynaklanıyor.
Humus’un kaybı, Suriye Rejimi’nin en son sonu ve Esad’ın kendi hayatı için ülkeyi terk etmesi manasına gelebilir.
SURİYE’NİN ATAN KALBİ
Şehir, ülkenin kuzey ve güney eksenini bağlayan ticaret yollarının kesişim noktasında yer alıyor. Ayrıyeten, doğalgaz ve petrol boru çizgilerinin geçtiği bir bölge olarak güç kaynaklarına erişimde kritik bir pozisyonda bulunuyor.
M5 kara yolunun geçtiği Humus, Lazkiye Limanı’na olan yakınlığıyla ticaret ve askeri hareketlilik açısından stratejik bir avantaja sahip.
Akdeniz’e açılan bu rota, sadece Suriye’nin değil, bölgesel ve milletlerarası aktörlerin de dikkatini çeken bir öge haline geldi. Bu durum, kenti Suriye iç savaşının en ağır çatışmalarına sahne olan alanlardan biri haline getirdi.
Humus, tıpkı vakitte verimli tarım toprakları ve sanayi tesisleriyle Suriye iktisadında kıymetli bir yer tutuyor. Lakin 2011 yılında başlayan iç savaş, bu potansiyeli neredeyse büsbütün yok etti.
Hükümet aksisi protestoların merkezi haline gelen kent, 2015 yılında rejim güçleri ve muhalifler ortasındaki çatışmalarla harabeye döndü.
Yeniden alınan Humus kentinin HTŞ tarafından denetiminin tam olarak sağlanması, Suriye’nin kalbini ele geçirdikleri manasına geliyor.
MUHALİFLERİN KALESİ
İç savaşın birinci yıllarında, bilhassa Baba Amr ve Halidiye üzere mahalleler, muhaliflerin kalelerine dönüştü. Bu mahallelerde rejim aykırısı kümeler ağır bir halde örgütlenirken, rejim güçleri bu bölgeleri geri almak için ağır bombardıman ve kuşatma stratejileri uyguladı.
2012 yılında Baba Amr Mahallesi, rejim tarafından şiddetli bir askeri operasyonla ele geçirildi.
Bu operasyonlar sırasında, kuşatma altındaki mahallelerde temel besin ve ilaç üzere insani yardımların ulaşımı engellendi.
2014 yılında, kent merkezindeki eski kent bölgesinde sıkışıp kalan muhalif kümeler, uzun süren müzakereler ve kuşatma sonrası teslim oldu.
Muhaliflerin İdlib üzere bölgelere tahliyesinin akabinde, rejim kentte demografik değişim siyasetlerini devreye soktu. Birtakım mahalleler büsbütün boşaltılırken, rejim yanlısı kümeler buralara yerleştirildi.
Bu süreç, sırf savaşın fizikî tahribatıyla sonlu kalmadı, tıpkı vakitte kentteki toplumsal dokuyu da geri dönülmez biçimde değiştirdi.
İNSANLAR KADAR, MİRASI DA HASAR GÖRDÜ
Humus’ta yaşanan çatışmalar, sadece mahallî halk için değil, tıpkı vakitte tarihi ve kültürel miras için de yıkıcı sonuçlar doğurdu. Kentteki pek çok tarihi yapı ağır hasar alırken, binlerce insan konutlarını terk etmek zorunda kaldı.
Uluslararası yardım kuruluşları, kentteki insani krizi hafifletmek için tekraren ateşkes davetinde bulundu fakat bu eforlar çoklukla sonuçsuz kaldı.
Birleşmiş Milletler, kentteki insani durumun kritik düzeye ulaştığını tekraren rapor etti. Fakat memleketler arası toplumun diplomatik ve insani müdahaleleri hudutlu kaldı.
Humus, bir yandan iç savaşın simgelerinden biri olurken, öteki yandan Suriye krizinin tahlili için gereken milletlerarası işbirliğinin eksikliğini gözler önüne serdi.
Bugün Humus, savaşın akabinde yine inşa edilmeyi bekleyen bir kent olarak varlığını sürdürüyor. Lakin demografik değişim, ekonomik zorluklar ve siyasi belirsizlikler, kentin geleceğine dair karamsar bir tablo çizmeye devam ediyor.
Beşar Esad rejiminin denetimindeki kent, hem Suriye’nin iç siyaseti hem de milletlerarası güç gayretinin bir yansıması olarak dikkat çekiyor.
