Roman ve kıssa muharriri Atay, 12 Ekim 1934’te Mehmet Cemil Atay ile Muazzez Zeki Hanım’ın oğlu olarak Kastamonu’da dünyaya geldi.
Eserleriyle iz bırakan Atay, ilkokul ve lise eğitimine Ankara’da devam etti. Üniversite tahsilini İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nde 1957’de tamamlayan Atay, üniversite yıllarında Beyoğlu’nda yer alan Baylan Pastanesi’ne giderek Ferit Edgü, Demir Özlü, Hilmi Yavuz ve Onat Kutlar ile tanıştı.
Yedek subay olarak vatani vazifesini yapmak üzere 1957’de askere giden Atay, askerliğinin birinci altı ayını İstanbul’da, kalan hizmetini ise Ankara’da tamamlayarak 1959’da İstanbul’a döndü.
Usta kalem, birebir yıl Pazar Postası mecmuasında yazılar yazarak, mecmuanın redaksiyon ve tashih işlerini yürüttü.
Rus edebiyatı ve Fyodor Dostoyevski’den etkilendi
Modacı Fikriye Fatma Gürbüz ile 1961’de evlenen müellifin kızı Özge, 1962’de dünyaya geldi. Çift 1967’de ayrıldı.
Bir arkadaşıyla 1962’de inşaat şirketi de kuran Atay, İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi İnşaat Kısmında öğretim üyeliği de yaparak topoğrafya ve yol inşaatı dersleri verdi.
Başarılı edebiyatçı, 1971-1973’te “Meydan Larousse” lügat ve ansiklopedisinde redaksiyon ve son okuma işlerini yürüttü. Hürriyet gazetesinin 1973’te çıkardığı “Türkiye 1923-1973 Ansiklopedisi”nde husus müellifliği yaptı.
Oğuz Atay, 1960 sonrası toplumsal değişim ve aydınların tavrına tenkitler getirdiği “Tutunamayanlar” romanıyla 1970’te TRT tarafından verilen Sanat Mükafatları Müsabakası’nda “Başarı Ödülü” kazandı. Hala çok satan kitaplar ortasında yer alan eser, topluma ait müşahedeler ve aydınların ömrüne, toplumsal kurumlara yönlendirdiği tenkitler sebebiyle değerli bir tartışmanın merkezini oluşturdu.
Makale ve söyleşileri çeşitli mecmualarda yer alan usta kalem, yazılarında Rus edebiyatı ve Fyodor Dostoyevski’den etkilendi.
Cumhuriyet periyodu aydınlarının ruhsal ve düşünsel meselelerine odaklanan Atay, insanı ve mana dünyasını, iç konuşma, diyalog, psikanaliz, hiciv, taklit, parodi, pastiş, alay üzere post-modern teknikleri kullanarak ele aldı.
“Oğuz Atay, devrinde fark edilmemiş büyük bir yazardır”
Yazar Necip Tosun, katıldığı bir söyleşide Atay’ın periyodunda tanınmamış, ihmal edilmiş bir muharrir olduğunu söz ederek, şunları kaydetmişti:
“Ben gençliğimde Oğuz Atay’ın kitaplarını okuduğumda, büyük bir müellif olduğunu anlamıştım. O günden sonra muharrirlerin hayatlarına ait yazılar yazdım, araştırmalar yaptım. Bu araştırmalarımda pahalı müelliflerin devrinde olmasa da daha sonra kıymetinin bilindiğini gördüm. Bunlardan en bahtsızı Oğuz Atay’dır. ‘Tutunamayanlar’ kitabının neden Türk edebiyatında sessizlikte karşılandığını araştırdım. Araştırmalarım sonrası Türk edebiyatında bakış açılarından ötürü bir kurban olduğunu düşündüm. Oğuz Atay, devrinde fark edilmemiş büyük bir muharrirdir.”
Sanat muhabiri Pakize Kutlu ile1974’te evlenen Atay, 1975’te doçent oldu.
Usta isim, 1976’da hastalandı ve beyninde çıkan tümör nedeniyle bir müddet Londra’da tedavi gördü. Bu hastalıktan kurtulamayan müellif, 13 Aralık 1977’de İstanbul’da yaşama veda ederek Edirnekapı Şehitliği’nde annesinin kabrinin yanına defnedildi.
Türk toplumunun kültürel kimlik meselesini ve birey, toplum, devlet münasebetlerini ele almayı hedeflediği “Türkiye’nin Ruhu” tasarısını yazmaya ömrü yetmeyen Atay, “Bir Bilim Adamının Romanı”, “Eylembilim”, “Korkuyu Beklerken”, “Günlük, “Anı: Efendi Kaptan Kurtar Bizi” ve “Topoğrafya” nın da ortalarında bulunduğu birçok yapıtı Türk yazı hayatına kazandırdı.
