Türkiye’nin örtü altı ve üstü tarımda öncü kentlerinden Antalya, domates ekim alanında da ülke lideri konumunda. Antalya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü datalarına nazaran 2023 yılında 2 milyon 548 bin 601 ton domates üretimi yapılan kent, bu rakamla Türkiye lideri oldu. Antalya Ticaret Borsası’nın kasım hal endeksine nazaran evvelki aya nazaran domates süreç ölçü endeksi kasım ayında yüzde 92,14 artarken, süreç fiyat endeksi de aylık yüzde 11,41 arttı.
Kentte sera üretiminin yapıldığı Aksu ilçesinde seradan ortalama 20 liraya çıkan domates, halde 25 ila 30 lira, semt pazarlarında 20 ila 40 lira, marketlerde ise 47 ila 55 lira ortasında satılıyor. Seradan çıktıktan sonra markete gelene kadar fiyatı yaklaşık yüzde 175 artan domatesin üreticileri ise eserin marketlerdeki fiyatını yüksek buluyor.
‘MARKETTE BU FİYATLARA NASIL ULAŞIYOR ANLAMIYORUM’
Aksu ilçesinde 20 yıldır çiftçilik yapan Süleyman Kurtan, “İşçilik, gübre ve ilaç maliyetimiz her sene artıyor. Bulunduğumuz serayı 10 Ağustos’ta ektim. Erken ektiğim için kazandık. Havanın erken soğuması kıyıdaki seracılar için uygun oldu. Domatesin fiyatı 20 liradan başladı, 35 liraya kadar yükseldi. Şu anda ortalama 20 lira civarı. Domatesin maliyeti neredeyse 20 lira. Bu işi yürütmeye çalışıyoruz. Marketlerde domatese 60-70 lira deniliyor. Halde en fazla 25 liraya satabiliyorum. Markette bu fiyatlara nasıl ulaşıyor anlamıyorum. Onların da kendilerine nazaran maliyetleri var. İstanbul’da bu fiyat olsa anlarım lakin Antalya’da üretilen malın tıpkı yerde bu fiyatlara ulaşması garip. Kış aylarında domatesin fiyatının düştüğü oluyor. Bugünden sonra fiyatın artacağını düşünmüyorum” dedi.
‘GEÇEN SENE TIPKI DEVİRDE 12, BU SENE 36 LİRA’
Domates üreticisinin mağdur edilmemesi gerektiğini söyleyen Antalya Toptancı Hal Yaş Zerzevat ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Nevzat Akcan, “Antalya Hali’ndeki domatesin yüzde 90’ının fiyatı 25 ila 30 lira ortasında değişiyor. Evvelden eser pahalıydı, artık maliyetler kıymetli. Eserin bir pahası kalmadı lakin orta maliyetlerin fiyatları arttı. Aldığımız bilgilere nazaran geçen sene tıpkı devirde domatesin ortalama fiyatı 12 liraydı, bu sene 36 lira oldu. Çiftçi geçen sene ziyan edince, bu sene tıpkı tarihte ekmedi. Tek ekim yapılacak devirde ekmeye karar verdiler. Üreticiyi mağdur edecek olursak felaketi yaşarız” diye konuştu.
‘MARKETLER ÇÖPE DÖKTÜĞÜ ESERLERİN DE BEDELİNİ TÜKETİCİDEN ALIYOR’
Domates fiyatının 1 ay daha bu biçimde devam edeceğini düşündüğünü söyleyen Akcan, “Toplumun taze zerzevat ve meyve tüketebilmesi için semt pazarları bizim olmazsa olmazımız. Marketlerin de masrafları var. Marketler çöpe döktüğü eserlerin de bedelini tüketiciden alıyor. Pazarda 30 liradan aldığı domatesi akşam saatlerinde aldığı fiyattan aşağıya satmaya başlayıp tezgahını bitiriyor. Fakat marketlerde birebir eserler 1 hafta kalabiliyor. Sonunda yüzde 30-40’ını çöpe döküyor. Bu çöpe döktüğü eserin fiyatını da almış oluyor. Pazarlar tüketicilerin en ucuz zerzevata ulaşabileceği yerlerdir” dedi.
‘KREDİ KARTI ÖDEMESİ İÇİN MARKETLER TERCİH EDİLİYOR’
Kentte üreticilik ve pazarcılık yapan Cevdet Kara, “Domates pazar tezgahlarında 25 ila 40 lira ortasında. Ancak 40 liraya sattığımız domatesi müşteri taneyle alıyor. Vatandaşlar para taşımadığı için marketlere gidiyor. Kredi kartıyla ödüyor domatesi alıyor, banka faiziyle birlikte domatesin fiyatı artıyor lakin kimse farkında değil. Bunu biz müşteriye anlatamıyoruz. Biz tezgahta ‘aracılar kazanıyor, üretici ucuza vermiyor’ laflarını çok duyuyoruz. Kim haklı, kim haksız anlamadım” diye konuştu.
